Duchowny mocą kan. 1087, gdzie czytamy, iż nieważnie usiłują zawrzeć małżeństwo ci, którzy otrzymali święcenia, nie może nigdy zawrzeć ważnego, sakramentalnego małżeństwa. Stąd przestępstwo to zawsze pozostaje w sferze usiłowania.
Usiłowanie ma miejsce w momencie wyrażania zgody małżeńskiej, które jest nieważne ze względu na istnienie przeszkody zrywającej. Mamy z nim do czynienia w następujących sytuacjach: (1) zawarcie małżeństwa tylko cywilnego, przed urzędnikiem państwowym, (2) zawarcie małżeństwa przez świadkiem kwalifikowanym z ramienia Kościoła na skutek wprowadzenia go w błąd, (3) a także poprzez zawarcie związku małżeńskiego przed duchownym niekatolickim. Żadna z tych sytuacji nie wywołuje żadnych skutków prawnych, na forum prawa kanonicznego. Przestępstwa usiłowania nie stanowią przygotowania do zawarcia małżeństwa, a także konkubinat lub wszelkie inne związki partnerskie. Nie znaczy to oczywiście, że takie sytuacja są aprobowane przez Kościół i nie podlegają karze.
Przestępstwo usiłowania zawarcia małżeństwa może popełnić diakon, prezbiter lub biskup jeśli ich święcenia były ważne. Są oni także, jak i nieżonaci diakoni stali lub diakoni, których małżeństwo po przyjęciu święceń zostało rozwiązane, zobligowani do przestrzegani celibatu, chyba że co do tych ostatnich Stolica Apostolska postanowi inaczej.
Według przytoczonego wcześniej kanonu 1394 §1 KPK, duchowny, który usiłuje zawrzeć małżeństwo, podlega ipso iure karze suspensy, jednakże w razie konieczności i braku poprawy, może zaciągać dalsze sankcje aż do utraty stanu duchownego. Ponadto zostaje mocą kan. 194 §1 KPK, pozbawiony pełnionego urzędu kościelnego.
W tym miejscu należy zaznaczyć, że kara stanowi tutaj środek poprawczy i ma służyć dobru człowieka, dlatego nałożona na duchownego kara nie zamyka mu drogi do wznowienia posługi. Żeby do tego doszło, po pierwsze musi zrezygnować z tworzonego przez siebie związku i definitywnie go zaniechać. Po drugie musi zostać uwolniony z nałożonej latae sententiae suspensy oraz innych kar, przez kompetentnego ordynariusza. Po trzecie, zgodnie z kanonem 1047 §3 KPK, musi otrzymać ze Stolicy Apostolskiej dyspensę od nieprawidłowości do wykonywania święceń. Dyspensa ta stanowi conditio sine qua non, bez którego duchowny nie ma uprawnień do wykonywania władzy święceń.